Bogdan Szukalski

Streszczenie

Nadużywanie inhalantów to zamierzone wdychanie wziewnych środków odurzających w celu zmiany stanu psychicznego. Jako ważna grupa substancji psychoaktywnych inhalanty przekroczyły wszelkie demograficzne, etniczne i socjoekonomiczne, powodując poważne zagrożenie zdrowia oraz liczne przypadki zejść śmiertelnych wśród uczniów i starszej młodzieży. Badania osób stosujących inhalanty wykazały, że przewlekle ich nadużywanie stanowi zagrożenie toksykologiczne i powoduje poważne zaburzenia neurologiczne i neuropsychologiczne wywołane prawdopodobnie miejscowymi i rozlanymi zmianami w istocie białej mózgu. Coraz więcej dowodów przemawia za tym, że powszechnie stosowane inhalanty działają na organizm według mechanizmu podobnego do innych narkotyków. Większość istotnych efektów behawioralnych jest prawdopodobnie uwarunkowana zmianami aktywności receptorów (aktywacią receptora GABA, glicyny i 5HT3 oraz hamowaniem receptorów NMDA). Jednakże przy wysokich stężeniach wdychanych inhalantów mogą również zachodzić interakcje niespecyficzne. Mimo znacznego rozpowszechnienia, wysokiej toksyczności i licznych zagrożeń związanych z ich stosowaniem, inhalanty były do niedawna najmniej dociekliwie badane ze wszystkich grup substancji psychoaktywnych. Ostatnio jednak badania nad epidemiologią i neurobiologią inhalantów uległy pewnej intensyfikacji.

Słowa klucze: inhalanty, rozpuszczalniki organiczne, neuroobrazowanie, układ glutaminianergiczny, receptory NMDA i AMPA/KA, resperydon

Summary

Inhalant abuse is the intentional inhalation of volatile substance for the purpose of achieving an altered mental state. As an important form of substance abuse, inhalant (volatile substance abuse) crosses all demographic, ethnic and socioeconomic boundaries causing a significant morbidity and mortality in school-aged and older children. Human studies consistently demonstrate that chronic use is associated with significant toxic effects, including neurological and neuropsychological impairment, as well as diffuse and subtle changes in white matter. There is a growing evidence that commonly abused inhalants share common cellular mechanisms and have similar action to other drugs of abuse. Indeed, the majority of acute behavioral effects appear to be underpinned by changes in receptor and/or ion channel activity (for exanple GABA, glycine and 5HT3 receptor activation, NMDA receptor inhibition) although nonspecific interactions can also arise at high concentrations. Despite the substantial prevalence and serious toxicities of inhalant use, inhalant abuse remains the least-studied form of substance abuse, although research on its epidemiology, neurobiology and prevention has accelerated in recent years.

Keywords: inhalants, organic solvents, neuroimaging, glutamatergic system, NMDA and AMPA/KA receptors, resperidone